The famous Triveni Dham lies at the confluence of the Sona, Narayani, and Tapasa rivers. It has found mention in various literary and religious texts, ranging from the works of the ancient dramatist, Kalidash, to the Varaha, Himavat, and the Skanda Puranas. Here one finds the temples of Gajendramokshya, Bhakteshwor, Laxmi Bainketeswara, Nagababakuti, and Radhakrishna; the Kotihom Yajnashala; the Sanskrit school; and many beautiful gardens. It is believed that apsaras, along with various gods and goddesses, frequently descend from heaven to bathe in the rivers here. Triveni Dham has been famous since the days of the Janak dynasty of Janakpur, during which it was a part of the Mithila kingdom. In particular, the Balmiki Ashram, across the Narayani river, is testament to the influence the Janak kings had on the cultural and religious heritage of the region. Today, Triveni Dham is the popular site for holy baths, tarpanas, shradhas, upanayans, darnabhedans, annaprasans, chudakarmas, and various other sacramental rites; and the festivals of Kartik Mela, Kumbha Mela, Ramnavami, Byaspurnima, Holi, Chhait, and Budda Jayanti serve as occasions for a large number of pilgrims from Nepal and India gathering in the region.
सोना, नारायणी र तपसा नदीको संगमस्थलमा प्रसिद्ध त्रिवेणी धाम पर्दछ । यो ठाउँ नवलपरासी जिल्लाको सुस्ता गा.वि.स.मा पर्दछ । कालिदासले रघुवंश नाटकमा चर्चा गरेको हिमालय नजिकको त्रिवेणी धाम यही थियो । यसको महिमागान वराह पुराण र स्कन्द पुराणको हिमवत्खण्डले पनि गरेका छन् । त्रिवेणी धाममा गजेन्द्रमोक्ष, भक्तेश्वर शिव मन्दिर, लक्ष्मी वेंकटेश्वर मन्दिर, नागाबाबा कुटी, राधाकृष्ण मन्दिर, कोटिहोम यज्ञशाला, संस्कृत विद्यालय र सुन्दर बगैंचाहरू छन् । यो स्थान प्राकृतिक रूपमा सुन्दर र धार्मिक रूपमा महत्वपूर्ण छ । स्नान, पितृतर्पण, श्राद्ध, उपनयन, कर्णभेदन, अन्नप्राशन, चूडाकर्म तथा अन्य संस्कारहरू सम्पन्न गर्ने उपयुक्त स्थानका रूपमा त्रिवेणी धामलाई नै लिने गरिएको पाइन्छ । कात्तिक मेला, कुम्भ मेला, रामनवमी, व्यास पूर्णिमा, होली, छठ र बुद्ध जयन्तीका अवसरमा यहाँ ठूलठूला मेला लाग्दछन् । त्यति बेला तीर्थयात्रीहरूको ठूलो भीड लाग्ने गर्दछ । त्रिवेणी धामका मेलामा नेपालका भन्दा भारततिरका श्रद्धालुहरूको ज्यादा घुइँचो हुने गर्दछ । त्रिवेणीको स्नान अति उत्तम मानिन्छ । स्वर्गबाट देवता र अप्सराहरूसमेत यहाँ स्नानका लागि आउने गर्दथे भन्ने जनविश्वास छ ।त्रिवेणी धामको ख्याति जनक वंशदेखि चलेको मानिन्छ । तसर्थ यस स्थानको महिमा राम–सीता तथा रामका गुरु वाल्मीकिसँग पनि गाँसिएको छ । नारायणी नदीको किनारमा रहेको हुनाले पनि यसको धार्मिक महत्व ज्यादा रहेको हो । नारायणी नदीमा शालिग्राम नदीका रूपमा रहेको कालीगण्डकी मिसिने र शालिग्राम विष्णुको प्रतिरूप मानिने हुँदा त्रिवेणी धाम वैष्णव तीर्थका रूपमा पनि प्रसिद्ध छ । नजिकै वाल्मीकि आश्रम, हरिहरक्षेत्र र देवघाट लगायतका अन्य प्रसिद्ध तीर्थहरू रहेकाले पनि त्रिवेणी धामको महत्व बढेको हो ।
